الفصل الاول
فی تبیین الاوقاف و توابعها
مسجد بتمامه از مقصوره و شبستان و ما یَتَّبِعُهُما وقف است بر عموم مسلمانان که در آن بصلوة و اعتکاف و دیگر وظایف عبادات و اعمال مباحه قیام نمایند . مدرسه بتمامها از حجرات فوقانیه و تحتانیه و زوایا و مایلحقها وقف است بر طلبه علوم و محصلین فنون تا بر طبق تکالیف مقرره در حق ایشان که فصل سیّم مرقوم است در آنها سکنی گرفته بتحصیل و تکمیل اشتغال جویند ، هشت مَدرَس معیّن وقف است برای تدریس مدرسین و تالیان ایشان و معلمین ریاضی و مقدمات و ادبیات و حکیمباشی دارالشفا و مباحثه و مذاکره طلّاب و متعلمین ، صحن مدرسه و دهلیز و حوض و حیاط خلوتخانه ها و مایَتلُوها عیناً و عرصةً وقف است بر جمهور مسلمین که از منافع متعارفۀ هر یک از آنها منتفع گردند ، مخزن کتابخانه وقف است برای حفظ کتب موقوفۀ مدرسه و سکنای کتابدار و مراودۀ امین صندوق نقد و دو نفر حافظ کتب و سایر بیوت آنجا و صحن آن وقف است بر کتابدار و امین صندوق نقد و دو نفر حافظ کتب و بر صنف اشخاصی که اهلیّت انتفاع من حیث المطالعه و تصحیح النّسخه و استنساخ از روی کتب موقوفه را داشته باشند و بر اشخاصیکه برای اصلاح و استنساخ کتب برای مدرسه باذن کتابدار بآنجا دعوت میشوند از قبیل صحاف و کاتب و مذهّب و مصحح و امثال ایشان ، مکتبخانه وقف است بر چهار نفر معلّم و دو نفر مشّاق و یکصد نفر شاگرد از اطفال مسلمین و یکنفر خادم مخصوص آنجا و اشخاصیکه ضرورة بآنجا مراوده مینمایند ، دارالشفا بِجَمیع مافیها من الحُجَرات و غَیرِها وقف است بر حکیمباشی و دو طبیب و عملجات دارالشفا و بیست نفر مریض نوعاً از طلّاب و سایر عملجات و خدمۀ مدرسه و اطفال مکتب خانه و سایر مرضای مسلمین با رعایت تقدیم اَلاَخَص ثُمَ الْاَخَص و اشخاصیکه ضرورةً بآنجا مراوده نمایند ، حمام وقف است بر خصوص طلّاب مدرسه و سایر موقوفٌ علیهم و کسانی از مسلمین که در مسجد احیا و یا اعتکاف بدارند یا بر موقوفٌ علیهم مهمان شده در مدرسه بیتوته کرده باشند یا متولّی و نایب التولیه و ناظر و مدرسین منقول و معقول اَحَدُهُم بآنها اذن داده باشند ، مطبخ بآلاته و اسباب وقف است بر طلّاب و اهل مریضخانه و سایر موقوفٌ علیهم و برای طبخ روضه خوانی مخصوص واقف و طبخ کسانیکه بخواهند اهل مدرسه را در مدرسه اطعام نمایند و یا در مسجد و مدرسه تعزیه داری سیدالشهدا «ارواحنا له الفداء» بر پا دارند ولی روضه خوانی باشد نه شبیه سازی ، انبار آب وقف است بر عامّه مسلمین که از آن رفع حاجت نمایند ، انبار وقف است برای حفظ اسباب متعلقۀ بمسجد و مدرسه و دارالشفا و سایر لواحق آنها وَ ما یَتَعَلّق بالاُوقافِ المزبوره یکدانگ و نیم از سه دانگ قناة مختصّی واقف از کل شش دانگ یکرشته قناة مهران وقف است بر حوض و حمام و انبار آب و باغچه های مدرسه و سایر انتفاعات موقوفٌ علیهم در محل وقف و فاضل آن وقف است فقط برای شرب و استعمال اهل بلد عموماً با رعایت الاَقرب فَالاَقرَب ، باغ و باغچه های اهل بلد را حق الشرب از آب مزبور نخواهد بود ، قرآنها و کتب ادعیه و سایر نسخ جمیعاً وقف است بر خصوص اهل علم مدرسه از طلاب و مدرسین و غیرهم و بر صنف کسانیکه لیاقت انتفاع از آنها را استنساخاً و تلاوةً و مطالعةً و تصحیحاً داشته باشند مشروط براینکه مطلقاً از مدرسه خارج نشود و اصلاح آنها هم عندالضروره در کتابخانه بشود مگر کتابچه وقفنامه که از این حکم مستثنی است ، و زیلوهای مسجد وقف است بر عامّه مصلّیان و اهل عبادت مسجدین تابستانی و زمستانی که بر روی آنها بفرایض و سنن عبادت و اعمال مباحه قیام کنند فرشهای حجرات و مسینه آلات و سایر اسباب موقوفه وقف است بطلاب مدرسه و اهل دارالشفا و دارالکتب و بیت التّعلیم که هر یک از حصّه مقرره خویش استیفاء منفعت کنند مشروط بر آنکه فرشها و ظروف و سایر اسباب و آلات موقوفه از مدرسه خارج نشود الّا برای اصلاح و تفصیل کتب و اسباب و آلات موقوفه از این قرار است .